Bazı çocuklar ebeveynlerinden veya daha farklı nedenlerden dolayı normal çocuklardan daha fazla endişe duyabilir. Bu durumda çocuklarda oluşan endişe ve kaygıyı yönetmeye yardımcı olmak ve çocukların sakinleşmesi için ebeveynlerin ve eğitimcilerin birkaç yol geliştirmesi gerekebilir. 

Bazı taktikler belli günlerde işe yarar, bazı günlerde ise yaramaz; ama gözlemlerimize göre genelde işe yarayan yolları bu yazımızda sizinle paylaşacağız.

Kaygı Nedir?

Kaygı; fiziksel, düşünsel ve duygusal bir kombinasyon olarak yaşanan endişe veya korku hissidir. Tüm çocuklar bazen endişe duyarlar. Bu büyümenin ve gelişmenin normal bir parçasıdır. Okulun ilk günü veya sınav öncesi gibi belirli dönemlerde, çocuklar daha fazla endişelenebilir, ancak bazı yöntemlerle daha iyi hissetmeleri sağlanabilir. 

Anksiyete, çocuklar içinde sıkışıp kaldığında; bunaltıcı, üzücü ve yönetilemez bir his yaratır ve çocukları sanki hiç çözümü yokmuş gibi hissettirir. Bu tür bir kaygı durumu uzun süre devam ederse, çocuklar bitkin düşebilir, hayatlarına normal bir şekilde devam edemezler. 

Çocuğunuz kaygıyla mücadele ediyorsa, duygusal destek sağlamak, birlikte pratik stratejiler üzerinde konuşmak ve ihtiyaç duyduğunda doğru profesyonel yardımı bulmak da dahil olmak üzere ona yardımcı olmak için bazı yollar bulunmaktadır.

Çocuklar neden kaygı hisseder?

Çocuklar farklı nedenlerden dolayı endişeli hissedebilir. Çocuğunuz kontrol edebileceğinden daha fazla endişe ve korku hissediyorsa, bu genellikle hayatında bir şeylerin yolunda gitmediğinin ve sorunun ne olduğunu bulmak için desteğe ihtiyacı olduğunun bir işaretidir.

Aşağıdaki durumlar bazı çocuklarda kaygıya neden olabilir: 

• ev veya okul değiştirmek gibi kısa bir süre içinde çok fazla değişiklik yaşamak
• yaşlarının ve gelişimlerinin ötesinde sorumluluklara sahip olmak, örneğin ailelerindeki diğer insanlardan sorumlu olmak
• endişeli insanlarla aynı ortamda bulunmak
• okulda ödev, sınavlar veya akran grupları nedeniyle stres altında kalmak
• konut, para ve borç gibi nedenlerden dolayı ailevi stres yaşamak
• zorbalık ve istismara maruz kalma gibi kendilerini güvende hissetmedikleri üzücü ve travmatik deneyimler yaşamak

Kaygı nasıl anlaşılır?

Anksiyete, çocukların vücudunu, düşüncelerini ve duygularını etkileme eğilimindedir. Kaygılarından kaçınmak için belirli başa çıkma davranışlarına yönelebilirler. Bu davranışları inceleyelim.

Fiziksel semptomlar: 

• kalp çarpıntısı, çok hızlı nefes alma, terleme veya titreme
• hızlı nefes alma veya nefes alamama hissi
• hasta hissetmek
• kuru ağız
• normalden daha fazla terleme
• kas gerginliği
• titrek bacaklar
• irritabl bağırsak sendromu (IBS), ishal veya normalden daha fazla idrar yapma ihtiyacı
• sıcaklık hissi

Düşünceler:

• üzücü, korkutucu veya olumsuz düşüncelerle fazla meşgul olmak
• gergin, gergin, panik veya korkmuş hissetmek
• bunalmış hissetmek veya kontrolden çıkmak
• seslere, kokulara karşı aşırı uyarılma
• okul, arkadaşlıklar ve gruplar veya sosyal durumlar gibi günlük şeylerle baş edememe 
• konsantre olmak ve/veya uyumakta zorlanacak kadar çok endişelenmek

Çocuklar endişe hissettiklerinde nasıl yardımcı olabiliriz?

Anksiyete, yaşamları boyunca çocukların ve ergenlerin %20’sinden fazlasını etkileyen, çocuklar ve yetişkinler için en yaygın zihinsel sağlık sorunlarından biridir. Endişeli çocuklar genellikle sessiz ve sakindir. Bu nedenle ebeveynleri ve öğretmenleri tarafından sıklıkla fark edilmezler.

Ebeveynler genellikle çok küçük yaşlardan itibaren çocuklarında farklı bir şeyler olduğunu bildiklerini, ancak bunu bir kaygı sorunu olarak hemen fark etmediklerini söylerler. Bazıları çocuklarının “bundan kurtulmasını” bekler ama işler hiçbir zaman öyle gitmez. Bu çocuklarının zamanla daha da zayıf düşmesini beklemektir. Bazı ebeveynler, endişeli davranışları normal olarak görürler, çünkü onlar da benzer şekilde davranış sergiler. Sonuç olarak, endişeli çocukların ve gençlerin ebeveynleri genellikle ne yapacaklarını bilemezler.

Çocuğunuz çok endişeli hissettiğinde korkmuş, heyecanlı veya endişeli hissedebilir. Böyle anda yapılacak en önemli şey, sakinleşmelerine ve kendilerini güvende hissetmelerine yardımcı olmaktır.

Birlikte yavaş ve derin nefes alın. Nefes alırken ve verirken yavaşça beşe kadar sayabilirsiniz. İşe yarıyorsa, çocuğunuzu yavaş yavaş, nefes aldığından bir veya iki sayı daha uzun süre nefes vermeye teşvik edin. Çünkü bu aktivite vücudunun gevşemesine yardımcı olacaktır.

Onlarla oturun ve sakince fiziksel olarak güvence verin. Sizi yakında hissetmek, mümkünse el ele tutuşmak ya da kucaklaşmak rahatlatıcı olabilir. Kaygılarının geçeceğine ve daha iyi hissedeceklerine dair onlara güvence verin. 

Onları daha sakin hissetmelerine yardımcı olacak bir şey yapmaya teşvik edin. Bu koşmak, yürümek, müzik dinlemek, resim yapmak, çizim yapmak, boyama yapmak, günlük yazmak, en sevdiği filmi izlemek veya en sevdiği kitabı okumak olabilir.

Beklenti süresini kısa tutmaya çalışın. Bir şeyden korktuğumuzda, en zor zaman onu yapmadan önceki zamandır. Bu nedenle, ebeveynler için bir başka temel kural, beklenti dönemini ortadan kaldırmaya veya azaltmaya çalışmaktır. Bir çocuk doktora gitme konusunda gerginse, gitmeden iki saat önce bu konuda bir tartışma başlatmak istemezsiniz; bu muhtemelen çocuğunuzun daha çok endişelenmesine neden olur. Bu yüzden bu süreyi en aza indirmeye çalışın.

Çocukların kaygılarını kontrol etmelerine nasıl yardım edebiliriz?

Çocuklar endişeli olduklarında, kendilerini daha iyi hissetmelerine yardımcı olmak istemek doğaldır. Ancak çocukları onları üzen şeylerden korumaya çalışarak, yanlışlıkla kaygı durumunu daha da kötüleştirebilirsiniz. Çocukların kaygının üstesinden gelmelerine yardımcı olmanın en iyi yolu, onlara kaygıyla başa çıkmayı öğretmektir. 

Bir çocuk rahatsız edici bir duruma üzüldüğünde ve ebeveynleri onları bu durumdan kurtardığında, üzülmenin iyi bir başa çıkma yolu olduğunu öğrenirler. Bunun yerine, ebeveynlerin çocuklarına korksalar bile her şeyin iyiye gideceğini söylemeleri daha yararlıdır. Çocuğunuza kötü bir şey olmayacağına dair söz veremezsiniz. Ancak korkularıyla yüzleşebileceklerine ve zamanla bu durumların daha az korku verici olacağını onlara anlatabilirsiniz.

Amaç kaygıyı ortadan kaldırmak değil, çocuğun onu yönetmesine yardımcı olmaktır. Hiçbirimiz bir çocuğu mutsuz görmek istemeyiz, ancak çocukların kaygının üstesinden gelmelerine yardımcı olmanın en iyi yolu, onu tetikleyen stres faktörlerini ortadan kaldırmaya çalışmak değildir. Kaygılarını tolere etmeyi öğrenmelerine ve endişeli olduklarında ellerinden gelenin en iyisini yapmaya çalışmalarına teşvik etmektir. Bu şekilde duydukları kaygı zamanla azalacaktır.

Çocuğunuzun özellikle endişeli veya panik halinde olduğu anlar dışında, endişelerini yönetmelerine ve kendilerini daha iyi hissetmelerine yardımcı olmak için yapabileceğiniz şeyler vardır.

Aşağıdaki stratejilerin çoğu, çocuğunuzun kendilerini anlamasına ve onlar için neyin işe yaradığını bulmasına yardımcı olabilir. İşler zorlaştığında kendilerine yardım etme konusunda ne kadar iyi hissederlerse, kaygıyla başa çıkma yeteneklerine o kadar çok inanırlar. Bu da panik duygularını azaltmaya yardımcı olur.

Daha sakin bir anda, çocuğunuzla kaygıları hakkında konuşun. Onlara zihinlerinde ve bedenlerinde nasıl bir his olduğunu ve onları bu şekilde hissettiren şeylerin neler olduğunu sorun. Onlara güvence vermek istediğiniz için endişelerini görmezden gelmek cazip gelebilir, ancak deneyimleriyle empati kurmak ve duygularını doğrulamak önemlidir.

Onları endişeli hissettiren özel bir şey olup olmadığını birlikte düşünün. Kaygılarının nedeni arkadaşları, okul, ailedeki olaylar, vs. olabilir.  Evde veya okulda, işleri kolaylaştıracak değişiklikler yapın. Çocuğunuz kendi kontrolü dışında olan şeyler hakkında endişeleniyorsa, bu sorunun onlarla alakalı olmadığını onlara uygun dille anlatın örneğin, “para için endişelenmek ebeveynlerin işidir” diyebilirsiniz.

Kendilerini ifade etmelerine ve kaygılarını azaltmalarına yardımcı olacak etkinlikler hakkında birlikte kafa yorun. Çocuğunuz egzersiz yapmayı, dans etmeyi, çizim yapmayı veya resim yapmayı, bir günlük yazmayı, en sevdiği filmi izlemeyi, arkadaşlarıyla konuşmayı veya yemek pişirmeyi deneyebilir. Bu tür aktiviteler onların daha sakin hissetmelerine yardımcı olabilir.

İlk Eğitim ailesine katılmak isteyen veya hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgi almak isteyen ebeveynlerimiz ve eğitmenlerimiz; web sitemizde yer alan başvuru formlarını doldurarak bize ulaşabilirler.