Çocuklar problemleri çözmek için tanıdık unsurları birleştirir. Ebeveynler ve öğretmenler merak ve buluş yapma isteğini teşvik edebilir, bu da çocukların yeni şeyler bulmasına yol açar. Aralık 2020’de Colorado’lu 15 yaşındaki bir mucit olan Gitanjali Rao, Newsweek tarafından Yılın Çocuğu seçildi. Övgü yağmuruna tutulmuş Rao gibi çocuklara genellikle tek boynuzlu atlarmış gibi davranılır, diğerlerinden tamamen farklıdırlar sanki. Ama bu durumun böyle olması gerekmiyor. 

Hemen hemen herkes, yeni fikirler inşa etmek için gerekli yapı taşlarıyla hayata başlar. Bununla birlikte, beş yaşına kadar yalnızca bazı çocuklar hala bir şeyleri icat etme fikrinde ustalaşma yoluna gider. Çoğu ise bunu giderek geride bırakır. Ancak böyle bir kader kaçınılmaz değildir.

Tüm çocukların fikirlerinin peşinden koşmaya istekli ve yetenekli olmalarına yardımcı olmak için ne gerekir? Cevap, ilk yıllarda başlayan iki süreçte yatmaktadır: sorgulama ve icat. Üç yaşındaki çocukları oyun oynarken izlediyseniz, çocukların ilk önce fikirlerinin peşinden nasıl gittiğini görmüşsünüzdür. Genellikle bu olay bir soruyla başlar: Bir çocuk battaniye ve yastıklardan bir çadır nasıl yapıldığını, neden bazı böceklerin uçup bazılarının uçamadığını anlamak, yıldızların gökyüzünde ne kadar uzakta olduğunu bilmek ister. 

Ebeveynler ve öğretmenler, çocukların her şeyi derinlemesine düşünmek için doğal dürtülerini alevleyip körükleyebilir. Bunu yapmak için yetişkinler, çocuklara kendi sorunları çözmeleri için bol bol fırsat vermeli, onlarla kafalarını kurcalayan entelektüel bulmacalar hakkında konuşmak için zaman harcamalı, spekülasyonlarını test etmeli ve fikirlerini gözden geçirmeleri için onlara rehberlik etmelidir. 

Ebeveynler ve öğretmenler; çocuklarla alışılmadık, bilinmeyen ve hatta belki de rahatsız edici şeyler hakkında konuşmaya hazır olmalıdır. Yetişkinler, çocukların sorgulama, icat etme ve karmaşık problemler üzerinde kafa yorma yönündeki güçlü dürtülerini geliştirerek onların hırslı, esnek ve zeki düşünürler olmalarına yardımcı olabilir.

Baştan öğrenmeye istekli çocuklar

Bebekler meraklı doğarlar, yeniliği algılamak için birçok duyu organıyla donatılmışlardır. Erken yaşlardan itibaren, görüş veya duyma mesafesinde yeni bir nesne geldiğinde veya olay olduğunda fark ederler. Araştırmalar, bebeklerin anne karnındayken annelerinin ses tonuna ve ritmine aşina olduklarını gösteriyor. Doğumdan kısa bir süre sonra çoğu bebek, ebeveynlerinden başka biri onlarla konuştuğunda farklı tepkiler verir. 

Bir ekrana yansıtılan görsel desenleri veya görüntüleri izleyen bebekler, daha önce hiç görmedikleri bir şeye daha uzun süre bakarlar. Artık şaşırtıcı olmayan bir şey görene kadar bakarak ve dinleyerek yeni şemaları özümserler. Oldukça hızlı bir şekilde, sadece kulaklarını ve gözlerini kullanmanın ötesine geçerler. 

Çok geçmeden bebekler araştırma repertuarlarını dokunma, kavrama, yalama ve konuşmayı içerecek şekilde genişletirler. İki buçuk yıl içinde, dünyayı araştırmak için çok daha güçlü bir araç edinirler: sorular. 

Yeni yürümeye başlayan çocuklar etraflarındaki nesneler hakkında soru sorabilir, aynı zamanda geçmiş, gelecek ve görünmeyen şeyler hakkında da soruları olabilir. Günlük yaşamlarının çoğu onları yeni manzaralar ve seslerle karşı karşıya getirdiğinden, yenilik dedektörleri gün boyu açıktır. Bu da araştırmalarla ve sorularla dolu bir güne yol açar.

Diğer memelilerle karşılaştırıldığında, insan yenidoğanları daha çaresizdir; ne de olsa diğer memeliler hayatlarının ilk birkaç saati içinde yürür ve kendilerini beslerler. Yine de üçüncü yıllarına gelindiğinde, insanlar en zeki köpeğin bile asla elde edemeyeceği göz kamaştırıcı bir dizi bilgi ve beceriyi öğrenebilirler. 

Bebekler ağlar ve ufak sesler çıkarırlar. Üç yaşındaki çocuklar ise tam cümlelerle konuşur, karmaşık konuşmaları sürdürebilir, geçmişe ve geleceğe atıfta bulunabilir; karakterler, olay örgüleri, sürpriz sonlar içeren karmaşık hikayeler anlatabilir. Çocukların araştırma dürtüsü, yalnızca hırıldayan, tekmeleyen ve ağlayan çaresiz bebeklerin sadece üç yıl içinde nasıl toplumun bilinçli üyeleri haline geldiğini açıklayacaktır. Merak, tipik olarak tüm çocuklar tarafından zahmetsizce edinilen bilgi ve becerileri açıklayan psikolojik bir temeldir.

Belirli şeylere merak duymanın gücü

Ancak bu merak ve soru sorma duygusu sonsuza kadar sürmez. Çocuklar üç yaşına geldiklerinde, günlük rutinleri ve çevreleri hakkında geniş bir bilgiye sahip olurlar. Kahvaltı masasında ne olacağını, aile üyelerinin tipik olarak ne tür şeyler yapıp söylediğini ve bir market gezisinde ne olacağını bilirler. 

Bu noktada çocuklar biraz daha seçici olmaya hazırdır. Günlük yaşamın hangi yönlerini gözden geçirebileceklerine ve hangilerine odaklanacaklarına karar vermede daha aktif bir rol oynamaya başlarlar. 18 aylık çocukların neredeyse tamamı meraklı görünürken, dört yaşındakilerin günlük yaşamın birçok yönü hakkında bıkkın ve sıkılmış görünmesi muhtemeldir. Okul gezisi, bir komşunun ziyareti veya pencereden dışarı çıkan güvercinler onlara eskisi kadar heyecan vermeyebilir. 

Günlük hayatın sıradanlaştığı bu dönemde, çoğu çocuk belirli ilgi alanları geliştirir. Biri böceklerin büyüsüne kapılır, diğerleri insanları neyin güldürdüğünü görmek ister ve bir diğeri ise küçük aletlerle haşır neşir olur. Ancak tüm çocuklar nesnelere veya yaratıklara odaklanmaz. Bazıları, örneğin tanrı, ölüm veya sonsuzluk gibi görünmez veya kavranamayan şeyler hakkında bilgilenmek ister. 

Buluş yapmanın ve buna istek duymanın gücü

15 dakika boyunca dört yaşındaki çocukları oyun oynarken izleyin. Onların tüm zamanlarını araştırmakla ya da soru sormakla geçirmediklerini hemen fark edeceksiniz. Çocukları çeşitli küçük parçalardan (örneğin, ip, gümüş eşyalar, bloklar) yeni nesneler tasarlarken, hayali senaryolar planlarken veya yeni oyunlar için kurallar uydururken bulabilirsiniz. Başka bir deyişle, icat etmekle meşgul olurlar. 

Küçük bir karton kutudan uçak yapan, kardeşini eşek şakası olarak banyoya kilitlemek için ayakkabı bağcığı kullanan veya bir kale oluşturmak için baş aşağı bir sandalyenin üzerine banyo havlusu bırakan çocuğu düşünün. Bütün bunlar basit icatlardır.

Çocuklar buluşun birçok unsurunu yönetmede daha iyi hale geldikçe, değerli bir yönlerini kaybederler. Tanıdık nesneleri yeni şekillerde kullanma konusunda daha katı hale gelirler, genellikle bir nesnenin amaçlandığını düşündükleri şey neyse onda takılıp kalırlar. Buluşun gelişimsel açıklaması karmaşık olsa da, net bir sonuca işaret eder: Çocuklar, bir kale, bir hikaye veya yeni bir oyun icat ettiklerinde, daha karmaşık problemleri çözmek için gereken araçların çoğunu kullanırlar; tanıdık unsurları yeni şekillerde kullanırlar veya birleştirirler, bir hedefe ulaşmak için farklı yollar düşünürler, gelecekteki sonuçları hayal ederler ve planlarını gözden geçirirler. Eğer çocuklar tanıdık nesneleri farklı ve yeni şekillerde kullanma yeteneklerini kaybederlerse icat etme yetenekleri de gittikçe körelecektir.

Fikir fikrini anlamak

İlk yıllarda, soru sorma, araştırma ve buluş ayrı ayrı gelişir. Bu kavramların daha resmi fikirlerin peşinden koşmak ve zorlu problemleri çözmek için bir araya getirilmesinden önce, çocukların bir şeye daha ihtiyacı vardır: kişinin düşüncelerini bir nesne olarak ele alma yeteneği. Beş ila altı yaş arasında çocuklar fikir fikrini anlamaya başlarlar. Araştırmacıları çocuklardan bir fikrin ne olduğunu açıklamalarını istediğinde, dört yaşındakiler onu somut terimlerle ifade edebilmişlerdir. 

Çocuklar altı yaşına geldiklerinde çoğu bir fikrin zihnin bir ürünü olduğunu ve birçok fikir çeşidi olduğunu anlar. Şaşırtıcı şeylerin aydınlatıcı açıklamaları ve karmaşık sorunlara yeni çözümler bulmak için gereken beceriler, çoğu çocuğun ulaşabileceği düzeydedir. 

İlk Eğitim ailesine katılmak isteyen veya hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgi almak isteyen ebeveynlerimiz ve eğitmenlerimiz; web sitemizde yer alan başvuru formlarını doldurarak bize ulaşabilirler.